غیر واگیر :
گروه تخصصی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیردماوند:
يکي از واحد هاي تابعه مرکز بهداشت دماوند می باشد که در راستاي هدف اصلي این مرکز يعني" حفظ و ارتقاء سلامت جامعه " فعاليت مي کند.
*کارشناس مسئول واحد:
-خانم دکتر فاطمه هداوند
*کارشناسان غیرواگیر:
-آقای مهدی عباسی مسئول برنامه های:
ایراپن)غربالگری سرطان روده بزرگ، دیابت ، سکته های قلبی و مغزی، پرفشاری خون ) -پیشگیری از سوانح وحوادث-اجرای بند ج ماده 7قانون احکام توسعه ای کشور -برنامه كشوري نظام مراقبت عوامل خطر موثر بيماريهاي غيرواگير
-نرگس میرمحمدصادق مسئول برنامه های:
ژنتیک اجتماعی-پیشگیری ازبروز بیماری بتا تالاسمی ماژور-کاهش بروز بیماری پوکی استخوان-پیشگیری وکنترل بیماری آسم
-ماجده پیرخلیلی مسئول برنامه های:
غربالگری نوزادان-غربالگری بیماری متابولیک ارثی نوزادان-غربالگری شنوایی نوزادان
مروری برنامه های درحال اجرای واحد بیماریهای غیرواگیر:
خطر سنجی قلبی و عروقی :
گروه هدف افراد بالای 30 سال می باشند که به صورت سالانه از نظر عوامل خطر بروز سکته های قلبی و مغزی مورد غربالگری و سنجش قرار می گیرند و افرادی که درصد خطر بالای 10 درصد کسب نمایند جهت مداخلات و کاهش ریسک سکته اقدامات و ارجاعات لازم صورت می گیرد.
دیابت:
شناسایی و مراقبت ماهانه بیماران مبتلا به دیابت به صورت منظم در مراکز خدمات جامع سلامت و در خانه های بهداشت توسط بهورزان انجام می پذیرد تا با کنترل منظم قند خون از بروز عوارض زود رس یا دیرس دیابت پیشگیری بعمل آید
پرفشاری خون:
شناسایی و مراقبت ماهانه بیماران فشار خون بالا به صورت منظم در مراکز خدمات جامع سلامت و در خانه های بهداشت توسط بهورزان انجام می پذیرد تا با کنترل منظم فشار خون از بروز عوارض بیماری پیشگیری بعمل آید.
برنامه غربالگری وتشخیص زودهنگام سرطانها:
دربرنامه غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ، تمرکز اصلی در گروه سنی 50 تا 70 سال می باشد که یه پرسشگری و انجام تست فیت اقدام به شناسایی زود هنگام سرطان روده بزرگ و در صورت لزوم ارجاع و انجام اقدامات مداخله ای می نماید. علاوه بر سرطان روده بزرگ سرطان های سینه و سرویکس هم در شبکه بهداشت دماند در حال غربالگری و شناسایی موارد مشکوک می باشد.
اجرای بند ج ماده 7قانون احکام توسعه ای کشور:
طبق این بند از قانون کالاها و خدمات اسیب رسان به سلامت مشمول ممنوعیت تبلیغ در رسانه ها و و فضای عمومی جامعه می باشند که با استفاده از هماهنگی های ادارات برون بخش که متولیان تبلیغ در شهرستان می باشند (اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی دماوند- کانون های اگهی و تبلیغ، شهرداری ها ...) بر این فرایند نظارت صورت می پذیرد
برنامه پیشگیری از سوانح وحوادث:
هماهنگی های درون و برون بخش جهت افزایش آگاهی عمومی مردم و مسئول جهت کاهش میزان سوانح و حوادث مختلف ازجمله سوانح ترافیکی ، سوانح چهارشنبه سوری ، سقوط سالمندان ، غرق شدگی و .... و ارسال اخرین دستورالعمل ها و بخش نامه به زیر مجموعه
برنامه كشوري نظام مراقبت عوامل خطر موثر بيماريهاي غيرواگير( ( steps
اجراي برنامه كشوري نظام مراقبت عوامل خطر موثر بيماريهاي غيرواگير، اين برنامه با روش گام به گام سازمان جهاني بهداشت طراحي شده و دراين فرايند مرحله اي ، با جمع آوري اطلاعاتي در زمينه عوامل خطر موثر و كليدي به كمك پرسشنامه ( گام اول) آغاز مي شود . اين روند با معاينات فيزيكي ساده ادامه يافته ( گام دوم) و سپس توصيه به جمع آوري نمونه هاي خوني براي ارزيابي بيوشيميايي مي شود ( گام سوم).
برنامه پیشگیری وکنترل بیماری آسم:
بیماریهای مزمن تنفسی هزینه های زیادی به جامعه تحمیل می کنند.بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت بیش از۳۰۰میلیون نفر از مردم جهان به بیماری آسم مبتلا هستند و جمعیت قابل توجهی از آنان را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند.آسم شایعترین بیماری مزمن دوران کودکی و شایعترین علت بستری در بیمارستان و نیز شایعترین علت غیبت از مدرسه شناخته شده است.در این راستا مرکز مدیریت بیماریها،برنامه استراتژیک کنترل و پیشگیری از بیماریهای مزمن تنفسی را با هدف شناسایی و کنترل و درمان زود هنگام مبتلایان و افراد در معرض خطر و کاهش بار مرگ و میر و ناتوانی ناشی از آنها تدوین نمود.
هدف نهایی از جرای این برنامه پیشگیری و کنترل آسم و COPDو کاهش عوارض ناشی از آنها می باشد.
برنامه پیشگیری ازبروز بیماری بتا تالاسمی ماژور:
ادغام برنامه‌ي پيشگيري از بروز بتا تالاسمي ماژور نمونه‌اي از ادغام خدمات ژنتيك در نظام سلامت است كـه نظير هـر برنـامه‌ي ژنتيك ديگر بـراي ارائه در سطح جامعه است.تالاسمی شایع ترین بیماری ژنتیک ایران است .هر بیمار تالاسمی ماژور در طول زندگی متحمل مشکلات زیاد اقتصادی اجتماعی و روانی ناشی از تزریق مداوم خون و مراقبت پزشکی ویژه می باشد. این درحالی است که این بیماری قابل کنترل و پیشگیری است و به همین دلیل به عنوان اولین بیماری غیر واگیر در سال ۱۳۷۰در وزارت بهداشت مطرح و در سال ۱۳۷۶در کل کشور به اجرا در آمد.در برنامه‌ي كشوري پيشگيري از تالاسمي، زوج‌ها بعد از مراجعه به دفترخانه براي ثبت ازدواج، به آزمايشگاه‌هاي غربالگري تالاسمي ارجـاع داده مي‌شونـد. آزمايشگاه بعد از انجـام مـرحله‌هـاي 1، 2 و 3 الگوريتم كشوري آزمايش‌هاي تالاسمي، نتايج آزمايش‌هاي انجام‌شده را بـراي تفسير به تیم مشاوره ژنتیک ارجاع‌مي‌دهد. درصورت شناسایی زوج ناقل تالاسمی مراقبت ژنتیک برای این زوجین بصورت ماهانه انجام می شود.
برنامه ژنتیک اجتماعی:
امروزه کنترل بیماریهای عفونی و بیماریهایی که با واکسن پیشگیری میشوند باعث کاهش میزان مرگ و میر شیرخوارانشده است. چنین شرایطی سهم بیماریهای ژنتیك را در مرگ و معلولیت شیرخواران افزایش میدهدغالب بیماریهای ژنتیك موجب مرگ زودرس میگردند و در طول زندگی کوتاه، بیمار شدیدترین معلولیتهای جسمی ذهنی را تحمل می کند.پیامد ناهنجاریها و بیماریهای ارثی کودکان در صورت عدم برنامه ریزی برای مداخله های پیشگیرانه، عمدتاً وخیم بوده و منجر به معلولیت و مرگ زود هنگام میشوداین درحالی است که امروزه ابزارهای شناسایی این بیماریها با روشهای ژنتیك، ارزان و سریع شده و به همین دلیل امکان درمان زودهنگام و قبل از ایجاد معلولیت در برخی و امکان پیشگیری از بروز بیماری، تقریباً در تمامی بیماریهای ژنتیکی که در زمان کودکی بروز مییابند فراهم شده است.بنابراین برنامه ژنتیك اجتماعی ایران به صورت ادغام یافته در بستر خدمات سلامت کشور طراحی و به اجرا گذاشته شده است.بیماری های ارثی فامیلی شایع و مهم کودکان و بزرگسالان حیطه های اصلی فعالیت برنامه ژنتیك اجتماعی هستند.در استراتژی اول این برنامه برای تمام زوجین داوطلب ازدواج غربالگری ژنتیک از طریق تکمیل پرسشنامه در مرکز منتخب ارائه خدمات هنگام ازدواج صورت می پذیرد.
برنامه پیشگیری وکنترل بیماریهای اسکلتی -عضلانی وپوکی استخوان:
استئوپروز شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که امروزه با بالا رفتن متوسط سن افراد جامعه بعنوان یک مشکل بهداشتی مطرح شده است از استئوپروز بعنوان یک بیماری خاموش یاد می شود زیرا علائم بالینی ندارد و در صورتی که اقدامی برای پیشگیری و یا درمان آن صورت نگیرد، پیشرفت می کند و اولین بار خود را با عوارض جانبی که شکستگی استخوانها است نشان می دهد،در این برنامه گروههای هدف درراستای پیشگیری وآشنایی باعلایم اولیه وزودرس این بیماری تحت آموزش ومراقبت قرار می گیرند.
برنامه ثبت سرطان:
ثبت سرطان عبارت است از جمع آوری سیستماتیک ، ذخیره سازی و نگهداری ، تجزیه و تحلیل داده های بیماران مبتلا به سرطان که معمولا در یک منطقه مشخص و یک جمعیت مشخص انجام می شود .دراین روش کلیه موارد جدید سرطان در هر سال،بااستفاده ازگزارش‌های بافت‌شناسی، سیتولوژی،ایمونوهیستوشیمی، مدارک موجود در بخش‌های فلوسیتومتری، بخش‌های تخصصی هماتولوژی–انکولوژی ، پزشکی قانونی و اداره نظارت برمواد اعتیاد آوروالکل معاونت دارووغذا،منابع بیمارستانی وغیربیمارستانی ثبت و جمع آوری می گردند.
برنامه غربالگری نوزادان:
غربالگری نوزادان برای تشخیص زودهنگام بیماریهای مادرزادی بسیار خطرناك مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر این بیماریها (کم کاری تیروئید،فنیل کتونوری،G6PD)به موقع تشخیص داده نشوند ممكن است باعث بروز عقب‌ماندگی ذهنی، كندشدن رشد جسمی و حتی مرگ شوند.
کم کاری تیروئید نوزادانیک بیماری است که معمولا بدون علامت بوده و در روز های اول بعد از تولد بندرت تشخیص داده می شود. به طوری که تنها تعداد کمی از نوزادان در ماه اول زندگی شناسایی می شوند . بنابر این نوزاد مبتلا تشخیص داده نمی شود. و به علت این کم کاری غده تیروئید، عوارضی برای نوزاد ایجاد خواهد شد.
کمبود G6PDمی‌تواند باعث شود که سلول‌های قرمز خون در فرآیندی موسوم به همولیز تجزیه شوند. اگر مقدار این آنزیم در بدن شما کم باشد به این معناست که به کمبود G6PDیا فاویسم مبتلا هستید. آزمایش فاویسم، آزمایشی است که معمولا برای بررسی کمبود G6PDانجام میشود. در ادامه با این آزمایش بیشتر آشنا می‌شوید.
فنیل آلانــیـنیــكی از اسیدهای آمینـه مهم و ضروری بـدن است. نــقــص ژنــتـیـكی آنزیم‌هایی كه بــاعث مصرف فنـیل آلانـین در چرخه سوخت و ساز بدن میشوند، باعث افزایش سطح آن در بدن و ظهور آن در ادرار میگردد. در صورت عدم درمان، سطح بالای فنیل آلانین به بافت مغز آسیب می‌رساند و عقب‌ماندگی ذهنی بروز می‌كند. تشخیص زودهنگام (3 تا 5 روز بعد تولد )و درمان با رژیم‌های غذایی خاص سبب رشد طبیعی كودك میشود.
برنامه غربالگری شنوایی نوزادان:
برنامه غربالگری شنوایی از بدو تولد در تمامی بیمارستان هایی که زایمان دارند،انجام میشود.تشخیص ناشنوایی و کم شنوایی در روز های نخست بعد تولد از صدمات بیشتر پیشگیری میکند.غربالگری شنوایی نوزادان برای تشخیص زودرس ناشنوایی یا کم شنوایی نوزادان در سراسر جهان استفاده میشود.مهمترین زمان کودک برای یادگیری زبان در 3 سال اول زندگی است، زمانی که مغز در حال رشد و بلوغ است. در حقیقت، کودکان در 6 ماه اول زندگی یادگیری گفتار و زبان را شروع می‌کنند. به همین دلیل غربالگری و شروع مداخلات برای کاهش شنوایی در اسرع وقت بسیار مهم است.در صورتی که می‌خواهید به موقع ناشنوایی یا کم شنوایی فرزند خود را تشخیص دهید توصیه میشود آزمایش غربالگری شنوایی نوزادان را انجام دهید. این آزمایش به راحتی و بدون هیچ دردی قابل انجام است و نیاز نیست که نگران باشید.
برنامه متابولیک ارثی نوزادان:
برنامه غربالگری متابولیک از سال 1394 با هدف پیشگیری از تشخیص دیر هنگام بیماری های متابولیکی در تعدادی از دانشگاه های علوم پزشکی کشور شروع به کار کرد.طی غربالگری بیماریهای متابولیک در نوزادان3 تا 5 روزه با استفاده از تستمارکرهای مربوط به اسیدهای آمینه اندازه گیری می شود.MS/MS
اختلالات متابولیک ارثی، بیماریهای ژنتیکی‌ای هستند که منجر به مشکلات سوخت‌وساز میشوند. افراد مبتلا به این اختلالات، ژن معیوبی دارند که منجر به کمبود آنزیم در بدن آنها میشود. در حال حاضر، صدها اختلال متابولیک ژنتیکی مختلف وجود دارد که هریک از آنها علائم، و پیش‌آگهی متفاوتی دارند یکی از آزمایش‌هایی که برای تشخیص اختلالات متابولیک، مورداستفاده قرار می‌گیرد آزمایش ژنتیک متابولیک است. این آزمایش با تجزیه‌وتحلیل آزمایشگاهی مواد ژنتیکی، به دنبال ژن‌های خاص مربوط به اختلالات متابولیکی میگردد و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشکان قرار دهد..